Aile konutu kavramına ilişkin olarak 4271 sayılı TMK gerekçesinde ve çeşitli Yargıtay kararlarında hukuki tanımlamaların yapıldığı görülmektedir. Buna göre aile konutunu; ailenin evlilik birliği süresince yaşamını sürdürmekte olduğu yer olarak tanımlanması mümkündür. Yasal düzenlemelerde öngörülen hükümlere göre, aile konutu üzerinde alınacak kararlara veya yapılacak tasarruflara ilişkin olarak eşlerin birlikte hareket etmesi gerekmektedir. Bu sayede eşler arasındaki evlilik birliğinin devamlılığı ve aile kurumunun herhangi bir durumdan zarar görmesinin engellenmesi sağlanmaya çalışılmaktadır.  

Aile konutu kavramına ilişkin belirli hükümler içeren Türk Medeni Kanunu’nun 194. maddesi: “Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz” şeklindedir. Kanuni hükmün incelenmesi üzerin görülmektedir ki aile konutunun bir tanımı yapılmamıştır. Ancak aile konutunun, çeşitli Yargıtay kararlarında ve ilgili Kanun’un gerekçesinde yapıldığı görülmektedir. Türk Medeni Kanunu’nun gerekçesinde yapılan aile konutu tanımı şu şekildedir: “Aile konutu eşlerin bütün yaşam faaliyetlerini gerçekleştirdiği, yaşantısına buna göre yön verdiği, acı ve tatlı günleri içinde yaşadığı, anılarla dolu bir alandır.” Dolayısıyla bir apartman dairesinin aile konutu olduğu gibi tek odalı bir yapı veyahut müstakil bir villa da aile konutu olarak kabul edilebilmektedir. Genel kabul gören tanımlamaya göre aile konutu evlilik birliği süresince aile üyelerinin yaşamlarını sürdürdüğü konuttur.  

Malik bulunan eş tarafından ticari yaşam içinde kullanılan veya herhangi bir sebeple bireysel olarak kullanılan kredilere teminat şeklinde gayrimenkul üzerine ipotek konulduğu görülebilmektedir. İpoteğin hangi nedenle tesis edildiğine bakılmaksızın, söz konusu gayrimenkulün aile konutu olması durumunda malik olmayan eşin de açık rızasının alınması gerekmektedir. Malik olmayan eşin rızasının alınmamış olması durumunda tesis edilmiş olan ipoteğin kaldırılması adına eş tarafından ipoteğin kaldırılması davası açılması mümkün olup yargılama neticesinde aile konutu üzerindeki ipoteğin kaldırılmasına karar verilebilmektedir. Malik olmayan eşin, ipotek konulan aile konutuna ilişkin olarak açık rızasının alınmadığını, rızasının olmadığını ileri sürmek suretiyle ipoteğin kaldırılması davasını açma hakkı bulunmaktadır. Eşin rızasının alındığına ilişkin ispat yükü, lehine ipotek tesis edilmiş olan kuruma veya kişiye aittir.